تاپ خبر۲۴: محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه خودباوری و سلطه ناپذیری را از منابع قدرت جمهوری اسلامی ایران خواند و گفت: ایران توانست با تصمیم های هوشمندانه در تحولات منطقه ای به یک قدرت تبدیل شود.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه خودباوری و سلطه ناپذیری را از منابع قدرت جمهوری اسلامی ایران خواند و گفت: ایران توانست با تصمیم های هوشمندانه در تحولات منطقه ای به یک قدرت تبدیل شود.

به گزارش تاپ خبر۲۴ به نقل از ایرنا، وزیر امور خارجه که صبح یکشنبه در همایش مذاکرات هسته ای و علوم سیاسی ایران که در دانشگاه علامه طباطبایی سخن می گفت، افزود: وظیفه دانشمند علوم سیاسی و روابط بین الملل شناساندن صحیح تحولات بین المللی است و مهم تر از آن ساخت آینده ای مبتنی بر اراده معطوف به صلح، پیشرفت و هم زیستی است.
به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، ظریف با بیان این که مهم ترین دستاورد انقلاب اسلامی این است که به ما اجازه فکر کردن ، اظهار نظر کردن و شکستن قالب های مرسوم و موهوم را داد، اظهار داشت: :تحلیل شرایط در حال گذار با تئوری ها و تصورات گذشته و دوران جنگ سرد منتج به قطعنامه های تحریم می شود.‎
وی اضافه کرد: با توجه به این که کنشگران بین المللی متکثر شده اند، دولت ها از ابزارهایی چون اقتصاد و فرهنگ در عرصه بین الملل استفاده کردند.‎ جمهوری اسلامی ایران با استفاده از این ابزار قدرت جدید به یک قدرت منطقه ای تبدیل شد و نخستین کسی که فهمید ابزاری فراتر از ابزار مادی به عنوان منابع قدرت در اختیار دارد، حضرت امام خمینی بود.‎
ظریف اظهار داشت:خودباوری یکی از این منابع بود و ما می توانیم به گونه ای دیگر بیندیشیم و در برابر روش های گذشته روش های جدیدی ارایه دهیم.‎ گفت و گو نیازمند هویت است. این جاست که سلطه ناپذیری جمهوری اسلامی ایران منبع قدرت است و البته برای استفاده از هر منبع قدرت نباید از فشارها هراسید.‎
وزیر امورخارجه حضور موثر و انتخاب های موثر در منطقه را از دیگر منابع قدرت ایران برشمرد و گفت: تصمیم های هوشمندانه در تحولات منطقه ای باعث شد که ایران به یک قدرت تبدیل شود.‎
ظریف با تاکید بر این که معادلات منطقه ای بدون حضور ایران شکل نمی گیرد، ادامه داد: رقبای منطقه ای و بین المللی که بدخواه این ملت هستند، احساس کردند که جمهوری اسلامی با تصمیم های صحیح توانسته است در منطقه نفوذ کند، از این رو به دنبال مهار آن برآمدندن و پروژه امنیتی کردن ایران را شروع کردند.‎
وی موضوع هسته ای را یکی از ابزارهای قدرت ایران به عنوان موضوعی علمی بیان کرد و افزود: اهمیت فناوری های هسته ای به عنوان یک منبع قدرت گفتمانی است.‎
طریف اضافه کرد: مذاکرات هسته ای با تمام سختی ها منابع قدرت ایران را حفظ کرد و بهانه علیه قدرت راهبردی برای مهار را از طرف مقابل گرفت.‎
رییس دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: اکنون نگرانی علمی ایران در حال کم رنگ شدن است اما تلاش می شود عامل ایران هراسی را در بعد منطقه ای تقویت کنند، وظیفه داریم با علم به جزییات بازی و بدون از دست دادن منابع قدرت آن را ادامه دهیم.‎همان گونه که در هسته ای شد، در این هم شدنی است.
ظریف مهم ترین خاصیت و برجستگی جهان امروز را سیالیت و در حال گذر بودن عنوان کرد و گفت: در این شرایط نقش علم در ساختن آینده نقشی بی بدیل است.
وی با بیان این که انشمندان روابط بین الملل وظیفه بسیار اساسی و مبنایی در دنیای کنونی برعهده دارند گفت: وظیفه شناخت و فهم درست واقعیات که در کنار آن وظیفه شناساندن و فهماندن صحیح تحولات بین المللی، وظیفه برجسته ای است و مهم تر از آن وظیفه ساختن آینده ای نه مبتنی بر اراده معطوف به قدرت بلکه مبتنی بر اراده معطوف به صلح، پیشرفت و همزیستی ؛ و این دو وظایف غیرقابل تفکیک هستند.
وی خاطرنشان کرد: شما بدون این که در یک بستر واقعی حرکت کنید نمی توانید آینده بهتر بسازید و بدون نظر به آینده بهتر نمی توانید واقعیات را مدیریت کنید و این دو باید با هم دنبال شود.
وزیر امور خارجه اضافه کرد: وظیفه دانشمند علوم سیاسی صرفا تکرار تئوری های مبتنی بر جایگاه قدرت و مبنای جهان فکری سلطه گرا نیست و صرفا با تکرار آن نمی توانیم نه واقعیات را بشناسیم و نه دنیای بهتری بسازیم. نگرش های مبتنی بر تقدیر، تقدیس و نگرانی منابع سلطه نتوانسته است تحولات بین المللی را به خوبی بفهمد و پیش بینی کند و برخلاف ادعای خود صلح و امنیت پایداری برای دنیا ایجاد کند.
ظریف اضافه کرد: هیچ کس نمی گوید به دنبال جنگ است اما تئوریسین هایی که از جنگ صحبت می کنند مبانی فهم خود را طوری پایه گذاری می کنند که ناگزیر به جنگ و تنازع و از بین رفتن یکدیگر می انجامد و نیاز است که به قول سهراب سپهری چشمهایمان را بشوییم و با نگرش دیگری به دنیا نگاه کنیم.
ظریف یادآور شد: یکی از مهم ترین دستاوردهای انقلاب شکوهمند اسلامی این است که به ما اجازه داد فکر کنیم، بیندیشیم و اظهارنظر کنیم و اجازه داد قالب های مرسوم و موهوم را بشکنیم و به روش دیگری نگاه کنیم.
ظریف خودباوری، توان اندیشیدن و گفتمان متفاوت را یکی از اساسی ترین منابع قدرت ایران در جهان در حال گذار عنوان کرد و اظهارداشت: اگر ما از این منظر به علم سیاست نگاه کنیم مشاهده می کنیم که وظیفه دانشمند علوم انسانی ارایه نگرش جدید برای آینده است و به همین دلیل هم اگر پروژه های آینده نگری و ترسیم خطوط کلی آینده را مدنظر قرار دهیم اکثر کشورهایی که در این زمینه حرفی برای گفتن دارند تصویر خود را از آینده ترسیم کردند و بعدا مطالعات پر هزینه ای کردند که مثلا دنیا در سال ۲۰۳۰ و یا ۲۰۵۰ چه شکل و شمایلی خواهد داشت.
رییس دستگاه دیپلماسی ایران با بیان این که اگر هدف صرف ترسیم آینده بود این میزان هزینه بی معنا بود گفت: اما با آینده پژوهشی یک آینده سازی شکل می گیرد که این امر مبتنی بر اهداف، اولویت ها و نگرش آینده سازان است و مبانی ارزشی جزئی از ساختار نظام آتی است.
ظریف گفت: ساختار نظام آتی بر معادلات سخت افزاری استوار نیست حتی ساختار نظام کنونی هم بر مبنای هنجارها، ارزش ها، باورها و سایر منابع قدرت معنایی شکل گرفته است و ما نیاز داریم در علوم سیاسی و روابط انسانی با نگرش به آینده به مسایل نگاه کنیم.
وزیر امورخارجه شرایط در حال گذار جهان را مهم ترین مولفه جهان امروز عنوان کرد و اظهارداشت: شرایط متصلبی که بر نظام دو قطبی حاکم گردیده بود جای آن شرایط جدیدی هنوز جایگزین نشده است پس از فروپاشی نظام دو قطبی عده ای با توهم و عجله یک نظم نوین جهانی را وعده داده اند و براساس آن اقدامات وسیعی را صورت دادند.
رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان گفت: فلسفه نومحافظه کاری این بود که این نظم نوین را نهادینه کند و طی ۱۰ سال و یا بیشتر اقدامات براساس این توهم شکل گرفت و چه بسیار خون ها ریخته شد تا سهم ناصحیح از تحولات از نظام دو قطبی به نظام تک قطبی آمریکا محور را نهادینه کند.
ظریف یادآور شد: در این فلسفه نومحافظه کار آمریکا برتر سیاسی و نظامی بود و می خواست آن را با همان قدرت نظامی نهادینه کند چون می دانستند که وضعیت به خودی خود سیال است دو جنگ را به دنیا تحمیل کردند . برخی فکر می کنند که این اقدامات در دوران بوش پسر بود اما در تمام سال های ریاست جمهوی کلینتون شاهد اقدامات نظامی در مناطق مختلف مثل یوگسلاوی و سودان بودیم و از هر ابزاری برای نهادینه کردن توهم نظم جدید استفاده می شد.
وی خاطرنشان کرد: علیرغم این تلاش ها و ریخته شدن خون بی گناهان در افغانستان و عراق این نظم جدید شکل نگرفت. تحولات عراق و افغانستان به دلیل درک غلط از تحولات بین المللی است. صدام فکر می کرد در شرایط سیال می تواند قدرت جدیدی برای خود دست و پا کند که این امر با شرایط سازگار نبود.
به گفته ظریف این اشتباه محاسبه هم برای عراق و هم برای یوگسلاوی، لیبی و بازیگران دیگر که اشتباه محاسباتی داشتند بسیار گران تمام شد و در شرایط گذار دیدند که قدرت جدیدی روی کار آمده است و قدرت های قدیم به دلیل اشتباه محاسبه در حال از بین رفتن هستند.
وی با اشاره به لزوم محاسبه و پیش بینی دقیق این امر را نیازمند تخصص و مهارت آکادمیک و همچنین میدانی عنوان کرد و اظهارداشت: یکی از وجوه اساسی شرایط کنونی تعداد بازیگران ، تکثر منابع قدرت است. زمانی در دنیای متصلب دو بازیگر دولتی وجود داشت . عدم تعهد هم تلاش می کردند کارهایی برای خود پیدا کنند و برخی هم براساس مفهوم رئالیستی اقدامات خود را با این کشورها هماهنگ کنند.
وزیر امور خارجه گفت: امروز دیگر تنها بازیگران صحنه بین الملل دولت ها نیستند و آنها انحصار بازیگری را از دست داده اند . شاهد تعداد متنوعی از بازیگران هستیم. اگر شما بر مبنای معادلات جنگ سرد شرایط را محاسبه کنید پیش بینی های آن غلط خواهد بود که نتیجه آن ۱۶۹۶، ۱۷۹۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵ و ۱۹۲۹ است.
وی ضمن تبیین این درک غلط از معادلات جهانی اظهارداشت: اگر ما شرایط را براساس این محاسبات طراحی کرده و براساس آن عمل کنیم مجبوریم درک کنیم که شرایط بین المللی چگونه باید باشد. امروز بازیگران جدید وارد شده و نقش آفرینی می کنند. ما شاهد بازیگران امنیت ساز و امنیت زدای غیرحکومتی هستیم . بازیگران امنیت زدایی همچون القاعده و داعش و در سوی دیگر حزب الله و گروه هایی که امنیت ساز بوده اند. بازیگران جدیدی وارد صحنه عمل شده اند و نمی توان با تصورات گذشته تحولات کنونی را ارزیابی کرد.
رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان در ادامه با اشاره به تنوع منابع قدرت اظهارداشت: زمانی قدرت نظامی حرف آخر را می زد . در تحولات بعد از آن در کنار قدرت نظامی قدرت اقتصادی هم رها شد و در آن نیز قدرت فرهنگی را به این دو اضافه کردیم و زمانی دیپلماسی ارتباط بین دولت ها بود. دولت ها هم در شناسایی سایر بازیگران بخیل هستند.
ظریف با بیان اینکه دولت ها به سختی با تحول بازیگران قدرت کنار آمده اند ، اظهار داشت: حتی در مقاطعی دولت ها برای انسان شخصیت مستقل قائل نبودند، این تصور دچار تنش هایی شده است و دولت ها ناگزیر با آن کنار می آیند.
وی با اشاره به تنوع ابزارهای قدرت و همچنین انواع دیپلماسی افزود: امروز انواع دیپلماسی به دیپلماسی رسمی اضافه شده و شما مجبورید از قدرت اقتصاد و فرهنگ و گفتمان به عنوان مبانی قابل استفاده برای پیشبرد اهداف ملی استفاده کنید.
وزیر امورخارجه به بیان اینکه بدون شناخت این شرایط و ضرورت ها و الزمات آن نمی توانیم اهداف کشور را پیش ببریم و از قدرت کشور استفاده کنیم و آن را افزایش دهیم ، گفت: جمهوری اسلامی با استفاده از ابزار قدرت جدید به یک قدرت قابل توجه منطقه ای تبدیل شد و این روند طولانی بود . نخستین کسی که این تحول را درک کرد حضرت امام(ره) بود که فهمید ابزارهای بازی وجود دارد که فراتر از ابزار قدرت مادی است وگرنه با چه استدلالی می توانست بگوید آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند جز اینکه بر اساس فهم ، شما منابعی را در اختیار دارید که بسیار فراتر از قدرت نظامی، اقتصادی و سیاسی است.
رییس دستگاه دیپلماسی مهمترین منبع قدرت را خودباروی عنوان کرد و اظهار داشت: باید بپذیریم که می توانیم حرف ها و دیدگاه متفاوتی داشته باشیم، ما بعنوان دانشجوی روابط بین الملل نیاز نداریم که صرفا همه نظریه های را مرور کنیم و در قالب آن ها بیندیشیم بلکه می توانیم این قالب های فکری را بشکنیم و در برابر روش های گذشته روش های دیگری نیز ارائه کنیم.
وی تصریح کرد: نباید الزاما حرف دیگران را تکرار کنید بلکه باید حرف خودتان را بر اساس منطق و آرامش که جز ضرورت مهم است بیان کنید وگرنه در تکرار حرف دیگران گفت و گو شکل نمی گیرد. تکرار حرف دیگران مونولوگ است آن هم مونولوگ طرف مقابل در حالی که گفت و گو نیاز به هویت و خودباوری دارد و این مسئله است که به شما امکان حضور می دهد تا شما بایستید و گفت و گو کنید و این جاست که سلطه ناپذیری جمهوری اسلامی منبع قدرت است.
وزیر امور خارجه با تاکید بر اینکه هیچ منبع قدرتی بدون تحمل فشار کسب نمی شود برای تامین و حفظ منبع قدرت نیاز است که شما فشار را بپذیرید، گفت: بر اساس این دیدگاه از فشارها نه تنها نهراسید بلکه از آن بهره ببرید.
ظریف در ادامه با اشاره به عناصر خودباوری و سلطه ناپذیری در منابع قدرت جمهوری اسلامی به حضور موثر و فعال ایران در منطقه اشاره کرد که با انتخاب صحیح پیگیری شده است و اظهار داشت: آن چه که پس از سقوط طالبان و صدام باعث شد جمهوری اسلامی بزرگترین قدرت منطقه شود تصمیم هوشمندانه سیاسی جمهوری اسلامی در طول دهه های بعد از پیروزی انقلاب بویژه بعد از جنگ بود که در نتیجه آن جمهوری اسلامی حضور موثر و آینده سازی در منطقه ایفا کرد.
وی گفت: برخی اوقات به خاطر اینکه این ها هزینه هایی بر ما تحمیل کردند، آن را مبنای آسیب پذیری کشور می دانیم اما اگر درست نگاه کنیم همین نکات که برخی اوقات فشارهایی را وارد کرده باعث شده که ما در منطقه حرف برای گفتن داشته باشیم و معادلات منطقه بدون حضور ایران شکل نمی گیرد.
رییس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد:رقبای منطقه ای و بین المللی از همان زمان و بعد از سقوط صدام و طالبان احساس کردند که جمهوری اسلامی با انتخاب صحیح توانسته است در منطقه نقش آفرین باشد و تلاش کردند قدرت ایران را مهار کنند.
ظریف افزود: پروژه امنیتی سازی ایران و مهار قدرت جمهوری اسلامی در دو سه دهه اخیر با تحمل فشارهایی همراه بود. البته ما بهتر از این هم می توانستیم قدرت ایجاد کنیم اما قدرتی ایجاد شده بود و طرف مقابل احساس می کرد که باید آن را مهار کند و شاید بتواند آن را تبدیل به نقطه ضعف ایران کند.
رییس تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان گفت: پرونده هسته ای ضمن اینکه یکی از ابزارهای قدرت ما بود ، به عنوان دانش و علم و خودباوری بحث دیگری هم داشت و آن اینکه ما اجازه نمی دهیم کسی برای ما تعیین تکلیف کند و اهمیت این مسئله گفتمانی، قدرت ماست.
وی خاطرنشان کرد: ما قدرتی داشتیم که می خواستند آن را از بین ببرند، قابلیت هایی در زمینه هسته ای پیدا کردیم و زمینه هایی هم برای طرف مقابل ایجاد شد تا این منبع قدرت را تبدیل به ابزار ایران هراسی کند.
ظریف گفت: هدف ما ناکارآمد کردن این ابزار ایران هراسی بدون از دست دادن منابع قدرت بود و بدون اینکه قدرت راهبردی ایران تخلیه شود.
به گفته وزیر امورخارجه، نگاه فرامتنی مذاکرات هسته ای با تمام دشواری ها و پستی و بلندی های آن ، این است که منابع قدرت خود را حفظ کرده و بهانه تخلیه قدرت راهبردی ایران را از طرف مقابل بگیریم.
وی خاطرنشان کرد: ما برای همین در مورد مذاکرات هسته ای آمادگی نداشتیم که در مسائل منطقه ای بحث کنیم چرا که نمی خواستیم برای حفظ حقوق هسته ای از منابع قدرت منطقه ای هزینه کنیم و از طرفی دیگر نمی خواستیم آنچه را که بعنوان منبع قدرتمان در دانش فنی بود از دست بدهیم.
وی تصریح کرد: یک مرحله طی شده و قدم مهم هم در آینده است. درست است که یک سری دعواها در باره جزئیات مذاکرات مطرح می شود اما موضوع اصلی که مطرح است و آمریکا هم در همان سطح حرکت می کند تلاش برای چیزی است که آن را شروع کرده بودند.
وی گفت: ایجاد نگرانی از ظرفیت علمی ایران کم رنگ می شود اما تلاش می شود عامل ایران هراسی منطقه ای را تقویت کنند و ما وظیفه داریم این راه هم با علم به جزئیات بازی و اهداف آن بدون از دست دادن منابع قدرت ادامه دهیم همانطور که هسته ای شد این هم شدنی است اما نیاز به پیش بینی دقیق آینده و بازی منطقی و راهبردی برای ساختن آینده بهتر دارد.
همایش مذاکرات هسته ای و علوم سیاسی ایران را انجمن علوم سیاسی برگزار کرده است و در آن محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه، سید عباس عراقچی معاون حقوقی و بین الملل و مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریکای وزیر امور خارجه حضور دارند.
علی خوشرو نماینده ایران در سازمان ملل و نیز روسای دانشگاه های علامه طباطبایی، تهران و شهید بهشتی هم سخنرانان این جلسه هستند.